Zielony dach – co to?

Co roku wzrasta zainteresowanie naturalnymi rozwiązaniami we współczesnym budownictwie. Jednym z nich jest zielony dach. Przekrycie to nie jest trwale związane z konstrukcją budowli, w związku z tym może być kwalifikowane jako powierzchnia biologicznie czynna w 50% powierzchni. Pozwala to zwiększyć ilość zabudowanej powierzchni. Może mieć to szczególne znaczenie na małych działkach, na których chcemy wybudować jak największy budynek. Jednak zanim uwzględnimy zielony dach jako powierzchnię biologicznie czynną, należy sprawdzić czy definicje zawarte w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego dla danego terenu dopuszczają taką możliwość.

Wybór takiego systemu ma wiele zalet, zarówno estetycznych, jak i praktycznych. Chcemy przedstawić Wam ekologiczne oraz ekonomiczne korzyści płynące ze stosowania zielonych dachów.

Zielone dachy – rodzaje

Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje dachów: ekstensywny i intensywny. Częściej wybierany jest dach ekstensywny, porośnięty mchem czy trawą. Dach ekstensywny głównie pełni funkcję estetyczną. Mchy oraz trawy nie generują dodatkowego ciężaru konstrukcji, co sprawia, że ekstensywne dachy mogą być stosowane na przekryciach, które początkowo nie zostały zaprojektowane do posadzenia zieleni.

Z kolei dach intensywny przeważnie pełni funkcję użytkową. Może tworzyć większy ogród, porośnięty krzewami czy drzewami. W tym przypadku konstrukcja budynku musi zostać odpowiednio zaprojektowana, aby utrzymała ciężar nasadzeń. Takie rozwiązanie wymaga szczególnej pielęgnacji roślin, co sprawia, że dachy nie są samowystarczalne oraz generują większe koszty utrzymania.

Konstrukcja dachów zielonych – czym się różni od tradycyjnych dachów płaskich?

Dachy porośnięte roślinnością są wykonywane na odpowiednio przygotowanej konstrukcji budynku, nazywanej często dachem o odwróconym układzie warstw. W klasycznym dachu płaskim hydroizolacja jest układana na termoizolacji. Natomiast w dachu zielonym, termoizolacja jest układana na hydroizolacji, co sprawia, że taki układ warstw jest nazywany odwróconym. Takie rozwiązanie daje nam możliwość użytkowego obciążenia dachu, ponieważ mamy pewność, że hydroizolacja nie uszkodzi się, bo jest zabezpieczona od góry pozostałymi warstwami. Termoizolacja w tym wypadku musi być nienasiąkliwa, aby nie pozwoliła na przenikanie wilgoci do wnętrza budynku. Najczęściej wybiera się materiały takie jak XPS (polistyren ekstrudowany), czy pianki poliuretanowe.

Z jakich warstw powinien składać się modelowy zielony dach?

I. Warstwa roślinności
Przy wyborze dachu ekstensywnego będą to trawy i mchy, czyli rośliny o niskich wymaganiach wegetacyjnych. Natomiast dachy intensywne porośnięte będą większymi krzewami lub nawet drzewami

II. Warstwa wegetacyjna
Warstwa składająca się z podłoża z gliny, mułu lub torfu, zawierającego składniki organiczne. Grubość warstwy jest zależna od wyboru rodzaju roślinności. Rośliny uprawiane ekstensywnie potrzebują co najmniej 8 cm grubości, natomiast rośliny wysokie wymagają ponad 20 cm grubości.

III. Warstwa filtracyjna
Warstwa rozdzielająca warstwę wegetacyjną od drenującej. Najczęściej stosuje się geowłókniny, które wykazują właściwości odporne na zmienne warunki atmosferyczne.

IV. Warstwa drenująca
Warstwa z kruszywa pochodzenia mineralnego pozwalająca na gromadzenie wody. Stopień uziarnienia dobiera się w zależności od wyboru roślinności porastającej dach. Dla dachów ekstensywnych grubość powinna wynosić co najmniej 5 cm, natomiast dla dachów intensywnych co najmniej 10 cm.

V. Warstwa ochronna i rozdzielająca
Stanowi ważną funkcję w układzie warstw zielonego dachu. Jej zadaniem jest oddzielenie korzeni roślin pokrycia dachowego od warstwy konstrukcyjnej dachu. Ochronę stanowią najczęściej wodoszczelne folie i membrany. Minimalna grubość folii powinna stanowić min. 0,5 mm dla dachu ekstensywnego i 0,8 mm dla dachu intensywnego.

VI. Warstwa izolacji termicznej
Warstwa z płyt ze styropianu ekstrudowanego lub płyty z pianki PIR.

VII. Hydroizolacja
Warstwa izolacji przeciwwilgociowej, zapewniająca ochronę przed przenikaniem wilgoci do wnętrza budynku.

Jakie są zalety zielonych dachów?

• poprawa mikroklimatu otoczenia
• zimą zapobiega dużym stratom ciepła, a latem chroni przed nadmiernym nagrzewaniem budynku, co pozwala również na zmniejszenie opłat przeznaczonych na klimatyzację
• długa żywotność dachu z uwagi na zabezpieczenie hydroizolacji i termoizolacji (dwukrotnie wyższa niż w przypadku konwencjonalnych pokryć dachowych)
• efektywna gospodarka wodą opadową, pozwalająca na magazynowanie i ponowne wykorzystywanie wody
• poprawa jakości powietrza mieszkańców/użytkowników budynku
• ukrycie nieestetycznych urządzeń instalacyjnych znajdujących się na dachu
• podtrzymywanie bioróżnorodności w obliczu zmieniającego się klimatu
• zyskanie nowej funkcji w domu/budynku, np. rekreacyjnej
• tłumienie hałasów zewnętrznych, a zatem poprawa komfortu użytkowników
• możliwość zapewnienia wymaganej przez plan zagospodarowania powierzchni biologicznie czynnej (50% powierzchni dachu zielonego jest uwzględniana w bilansie powierzchni biologicznie czynnej, dzięki czemu można wybudować większy dom)
• poprawa estetyki przestrzeni

Wady

• koszty wykonania na etapie budowy domu/budynku
• konstrukcja musi być specjalnie przygotowana pod zielony dach
• konieczność pielęgnacji dachu przy wyborze roślin o wysokich wymaganiach wegetacyjnych

Zielone dachy na domach jednorodzinnych

Początkowo dachy zielone były stosowane głównie na wielkogabarytowych budynkach, w przestrzeniach wysoko zurbanizowanych, aby poprawić komfort użytkowników w gęsto zabudowanym otoczeniu. Dziś popyt na zielone dachy rośnie również wśród właścicieli domów jednorodzinnych. Między innymi dlatego, że pozwala to na budowę większego domu na małej działce przy zachowaniu wymaganej powierzchni biologicznie czynnej. Jednak możemy wyróżnić więcej powodów, dla których zielony dach będzie dobrym rozwiązaniem również dla domów jednorodzinnych.

Dużą zaletą jest poprawa gospodarki wodnej. Mieszkańcy mogą gromadzić wodę opadową w warstwie wegetacyjnej i drenującej zielonego dachu. Część opadów dostających się na dach pokryty roślinnością jest odparowana do atmosfery, a część może zostać ponownie wykorzystana do nawodnienia ogrodu. Dzięki temu system kanalizacyjny jest odciążany podczas intensywnych opadów deszczu.

Zielony dach może być idealnym rozwiązaniem termoizolacyjnym, co pozwoli na oszczędność energii. Powierzchnia dachu nie nagrzewa się tak intensywnie w czasie ciepłych dni, a w okresie zimowym zatrzymuje ciepło wewnątrz, nie doprowadzając do ochłodzenia. Skutkiem tego są znacznie mniejsze opłaty związane z utrzymaniem domu.

Ostatnio dużym zainteresowaniem cieszy się także dach biosolarny, czyli rozwiązanie łączące instalacje fotowoltaiczne oraz zielony dach. Zastosowanie tego nowoczesnego systemu pełni dwie funkcje w jednym miejscu: elektrownię słoneczną i rezerwuar zieleni. Jest to wyjątkowo korzystne połączenie, ponieważ stosunkowo niska temperatura powierzchni zielonych prowadzi do mniejszego nagrzewania się od podłoża, co zapewnia większą skuteczność instalacji fotowoltaicznej.

Czy warto zdecydować się na zielony dach?

Pomimo, że założenie zielonego dachu na początku wymaga większego nakładu finansowego, w czasie eksploatacji koszty zwracają się z uwagi na mniejsze zużycie energii i przedłużoną żywotność dachu.

Zielone dachy, oprócz estetycznego wyglądu czy korzyści ekonomicznych, niosą również dodatkowe wartości, które pozytywnie wpływają na komfort życia mieszkańców. Z tego powodu już na etapie koncepcji projektu warto zdecydować się na takie rozwiązanie. W sytuacji, gdy z naszego otoczenia sukcesywnie znikają tereny zielone, możemy w ten sposób przyczynić się do zachowania naturalnego środowiska, wpisując się w ideę zrównoważonego rozwoju.

Autor: arch. Dominika Dołębska