Studio na ul. Waryńskiego w Warszawie
Projektowanie wnętrz zabytkowych kamienic to zadanie, które wymaga od projektantów nie tylko umiejętności twórczego myślenia i projektowania, ale także wiedzy z zakresu technologii, rozwiązań instalacyjnych, a także ochrony zabytków. Takie kamienice często posiadają bogatą historię, unikalną architekturę i detale. Jednocześnie często kryją w sobie wiele problemów i przykrych niespodzianek, z którymi trzeba poradzić sobie podczas remontu. Najważniejszym elementem jednak, który należy uwzględnić to potrzeby współczesnych mieszkańców oraz dążenie do stworzenia funkcjonalnego i komfortowego wnętrza. Projektowanie takich przestrzeni to złożone wyzwanie, które wymaga odpowiedniego podejścia.
W poniższym artykule zostaną omówione niektóre z wyzwań i trudności z jakimi możemy się spotkać podczas projektowania wnętrz w zabytkowych kamienicach, na podstawie projektu wnętrz studia w budynku mieszkalnym z lat 60. na ul. Waryńskiego w Warszawie, wykonanego przez naszą pracownię A8 Architektura.
Projekt został wykonany na początku 2023 roku i dotyczył 22 metrowego studio, które docelowo miało służyć krótkoterminowym najmom. Wypracowana przez nas wizja miała nawiązywać do wnętrz eleganckich, paryskich kamienic, a także spełniać szereg wytycznych inwestorskich.
1. Obiekty, a obszary pod opieką konserwatorską
Przede wszystkim zanim przystąpimy do prac projektowych musimy dowiedzieć się czy nasz lokal mieści się w kamienicy objętej ochroną konserwatora. Wyróżniamy dwa rodzaje takiej opieki:
a) wpisane do rejestru zabytków;
b) objęte ochroną konserwatorską (na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub ujęte w gminnej ewidencji zabytków)
W zależności od tego czy mamy do czynienia z obiektem czy obszarem musimy stosować się do innych przepisów prawa. Według ustawy o Prawie budowlanym w rozdziale 4 art. 29.1 pkt 7. roboty budowlane:
1. przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków – wymagają decyzji o pozwoleniu na budowę,
2. na obszarze wpisanym do rejestru zabytków – wymagają dokonania zgłoszenia.
Warto wspomnieć, że do wniosku o decyzję o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia należy dołączyć pozwolenie właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków wydane na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
Mieszkanie przy ul. Waryńskiego, projekt: A8 Architektura, 2023
2. Remont zabytkowego mieszkania a instalacje sprzed lat
Jednym z większych wyzwań starego budownictwa jest nieaktualna instalacja elektryczna. Podczas rozpoczęcia prac remontowych należy przede wszystkim sprawdzić umowę z dostawcą energii elektrycznej, która określa maksymalną moc urządzeń, które można zainstalować.
Dawne skrzynki elektryczne nie były projektowane z myślą o tak wielu urządzeniach gospodarstwa domowego wymagających przyłącza elektrycznego. Dlatego prawdopodobnie podczas wizji lokalnej okaże się, że przewidziana moc dla danego mieszkania jest niewystarczająca. Obecnie dla mieszkań z licznikiem 1-fazowym i standardowymi urządzeniami wystarczy 5 kW, ale już przy liczniku 3-fazowym, czyli takim który umożliwia nad podłączenie płyty indukcyjnej, najlepiej sprawdzi się min. 12 kW.
Aby zwiększyć moc przyłącza należy złożyć wniosek do swojego dostawcy energii. Na przykładzie operatora STOEN można tego dokonać przez stronę internetową: https://przylacza.stoen.pl/. Do wniosku należy dołączyć wypełniony:
1. Wniosek o określenie warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej 0,4 kV (do 40 kW). Tutaj należy podać obecną i przewidywaną moc. https://www.stoen.pl/files/2022-08/40wniosek-o-okreslenie-warunkow-przylaczenia-gr-v-2022-08-01-active.pdf
2. Oświadczenie dla lokalu w budynku/budynku wielolokalowego z podpisem zarządcy budynku. https://www.stoen.pl/files/2022-08/44oswiadczenie-dla-lokalu-w-budynku-2022-08-02-stoen-active.pdf
źródło: unsplash
3. Co kryją stropy? Projektowanie zabytkowych wnętrz
Kolejnym wyzwaniem związanym z odrestaurowywaniem starych wnętrz jest obecność materiałów i substancji, które obecnie są uznawane za trujące i szkodzące zdrowiu. Podczas wizji lokalnej naszej inwestycji odkryliśmy, że parkiet na posadzce był klejony na tzw. subit czy lepik asfaltowy. Była to popularna materiał budowlana w latach powojennych, po 1996 roku uznana za substancję szkodliwą i wycofaną z użytku we wnętrzach budynków.
Warto na etapie planowania prac remontowych sprawdzić warstwy naszej posadzki. Subit można łatwo rozpoznać po smolistym i nieprzyjemnym zapachu oraz czarnym kolorze po wyjęciu jednej z deszczułek podłogowych.
Na szczęście substancja ta jest łatwo usuwalna, a na rynku można znaleźć wiele firm specjalizujących się w tej dziedzinie. Koszt takiej operacji to około 50-60 zł/m2 za bezpyłowe usunięcie subitu, resztek kleju oraz utylizacja parkietu. Ponowne wykorzystywanie starych klepek jest zakazane.
źródło: unsplash
4. Duch miejsca – projekt wnętrz w kamienicy
Ostatnią, ale równie ważną kwestią podczas projektowania wnętrz kamienic jest zrozumienie charakteru i ducha miejsca budynku. Często okolica naszej kamienicy, czy wejście do budynku lub sama klatka schodowa mogą być dla nas inspiracją do stworzenia czegoś autentycznego we wnętrzu. Ważne jest aby zawsze starać się zrozumieć tożsamość i historię danego miejsca.
Oryginalny podział w stolarce okiennej, sztukateria ścienna i sufitowa, czy popularne porte-fenetre, czyli francuski balkon, to tylko niektóre z elementów, które warto zachować. A z uwagi na ochronę konserwatorską – wręcz powinniśmy to zrobić. Warto potraktować je jako punkt wyjścia i inspirację dla naszej wizji aranżacji wnętrza.
W naszym projekcie studia na ul. Waryńskiego z uwagi na obszar chroniony przez konserwatora zabytków wymieniane przez nas, jedyne okno w lokalu, musiało zachować swój oryginalny charakter tj. rozmiar, podział i kolor. Natomiast zdobny porte-fenetre został poddany renowacji. W lokalu nie istniały żadne oryginalne elementy sztukaterii. Postanowiliśmy więc wprowadzić dekoracje zarówno w części dziennej, jak i łazience. Tożsamość i charakter miejsca miała podkreślać również galeria czarno-białych zdjęć warszawiaków z lat 60./70. w charakterystycznych miejscach miasta.
Podsumowując, projektowanie wnętrz w starych budynkach to zadanie wymagające dużo wiedzy i doświadczenia. Projektanci muszą uwzględnić unikalny charakter budynku, dostosować projekt do ograniczeń wynikających z istniejącej struktury, respektować wymagania konserwatorskie i jednocześnie zapewnić funkcjonalne i wygodne wnętrza.